Narodowe czytanie "Nad Niemnem" Elizy Orzeszkowej w Połańcu

"Ty pójdziesz górą, ty pójdziesz górą, a ja doliną;

Ty zakwitniesz różą, ty zakwitniesz różą, a ja kaliną…"

Sobota literacko-historyczna na placu przed Miejsko-Gminną Biblioteką Publiczną w Połańcu, która odbyła się w wyjątkowo upalne, jak na tą porę roku, popołudnie 9 września 2023 roku przyciągnęła prawdziwe tłumy osób. Rozpoczęła się o godzinie 15.00 od Narodowego Czytania „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej.

„To książka nastrojowa, napisana barwnym językiem, a zarazem donośna i sugestywna w swoim patriotycznym przesłaniu" – napisał o „Nad Niemnem” Prezydent RP Andrzej Duda w swoim liście kierowanym do uczestników tegorocznego Narodowego Czytania zapraszającym do wspólnego czytania.

Biblioteka na zaproszenie odpowiedziała i przy udziale współorganizatorów Miasta i Gminy Połaniec i Centrum Kultury i Sztuki w Połańcu oraz dzięki wsparciu Partnera – Banku Spółdzielczego w Połańcu zorganizowała Narodowe Czytanie „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej na placu przed Biblioteką. W roli lektorów tradycyjnie wystąpili mieszkańcy naszej lokalnej społeczności, którzy przeczytali tłumnie zgromadzonej publiczności wybrane fragmenty najsłynniejszej powieści Elizy Orzeszkowej. Czytanie ubarwione zostało przyśpiewkami ludowymi i pieśniami patriotycznymi w wykonaniu lokalnych muzyków oraz recytacją wiersza nawiązującego do wydarzeń historycznych XIX wieku.

Wydarzenie otworzyła Dyrektor Biblioteki Renata Wójtowicz przybliżając zgromadzonym ideę Narodowego Czytania oraz zapraszając do wysłuchania fragmentów powieści Orzeszkowej. Tytułem wstępu Burmistrz Połańca Jacek Benedykt Nowak wraz z małżonką Bernardą Nowak przeczytali list Prezydenta RP Andrzeja Dudy skierowany do uczestników.

"Odkryjmy na nowo atmosferę tego dzieła, bogatą nadniemeńską przyrodę, wspaniałe pejzaże i krajobrazy. Przypomnijmy wreszcie ważne dziedzictwo Powstania Styczniowego, które powraca we wspomnieniach bohaterów i legendzie jako symbol i fundament narodowej pamięci i którego znaczenie jest istotne także dla innych narodów naszego regionu" – apelował w swoim liście Prezydent.

Organizatorzy czytania wzięli sobie do serca prośbę Prezydenta i tak wybrali fragmenty powieści by słuchacze poczuli się jak w dziewiętnastowiecznej kresowej wsi, staropolskim ziemskim dworku oraz nad brzegami Niemna. Na wyobraźnię słuchaczy podziałała odpowiednio dobrana scenografia i osadzenie czytania na placu wśród bujnej zieleni i barwnie kwitnących krzewów. Czytających usadowiono na drewnianej ławce przed wiejską chatą w Bohatyrowiczach oraz przy nakrytym koronkową serwetą stoliku w salonie dworu w Korczynie. Przed chatą siedzieli Janek Bohatyrowicz z Justyną Orzelską oraz Anzelm Bohatyrowicz z Martą Korczyńską. Na początek uczestnicy czytania poznali dwie panny mieszkające w majątku w Korczynie wracające wiejską drogą do domu. Byli świadkami wzburzenia Marty wziętej przez chłopów za uosobienie cholery – zarazy szalejącej wtenczas również na ziemiach polskich. Poznali Janka, który z gromadą dziewcząt wracał wozem do domu. Byli świadkami pierwszego spotkania Justyny z Jankiem. Obok przy stole dialog prowadziła ze sobą para małżonków – Emilia i Benedykt Korczyńscy, którzy mimo że mieszkali pod jednym dachem ponad dwadzieścia lat nie potrafili znaleźć wspólnego języka w tak ważnych sprawach jak dobro rodziny i ojczyzny. Słuchacze byli świadkami sceny, w której różnice w poglądach Korczyńskich są aż nadto wyraźne i już wiadomo, że oboje żyją w odległych od siebie światach.

Wśród wybranych fragmentów powieści znalazły się i te, które w szczególny sposób nawiązywały do powstania styczniowego. Drewnianym prostym krzyżem zaakcentowana została mogiła czterdziestu bohaterskich powstańców, o której Orzeszkowa w zawoalowany sposób, w taki by wszechobecna cenzura nie dopatrzyła się patriotycznych treści, pisze w swoim utworze. To pod grób w finale zaprowadziła wszystkich akcja czytania. To z symboliczną mogiłą w tle wszyscy uczestnicy czytania – lektorzy oraz słuchacze wspólnie na stojąco odśpiewali po zakończeniu czytania „Marsz, marsz Polonia” składając hołd wszystkim poległym powstańcom.

Po wybrzmieniu ostatniej strofy pieśni przyszedł czas na zakończenie Narodowego Czytania i podziękowanie wszystkim osobom zaangażowanym w jego organizację.

Szczególne podziękowania zostały skierowane w stronę lektorów i narratorów, którzy z wielkim zaangażowaniem wystąpili na tegorocznym Narodowym Czytaniu. Dla wszystkich zaangażowanych w akcję czytania przygotowane zostały upominki: wydanie „Nad Niemnem” z przybitą pieczęcią „Narodowego Czytania” otrzymaną z Kancelarii Prezydenta RP, pamiątkowa zakładka oraz magnes na lodówkę. Książki zostały zakupione dzięki wsparciu otrzymanemu od Banku Spółdzielczego w Połańcu.

Pierwsze zestawy zostały wręczony Panu Burmistrzowi Jackowi Benedyktowi Nowakowi i Jego Małżonce Bernardzie Nowak oraz Panu Stanisławowi Kotlarzowi – Prezesowi Banku Spółdzielczego w Połańcu, który wystąpił w podwójnej roli – jako czytający i jako sponsor. Pierwsi obdarowani zostali poproszeni o pomoc we wręczeniu upominków osobom zaangażowanym w wydarzenie. A osób tych było, jak co roku, wiele.

Jako narratorzy wystąpili: Pan Andrzej Kowalik i Pani Mirosława Sikora – nauczyciele ze Szkoły Podstawowej w Połańcu, Pani Olga Wójtowicz – studentka Uniwersytetu Łódzkiego oraz Pan Stanisław Kotlarz – Prezes Banku Spółdzielczego w Połańcu.

W roli lektorów:

Pani Stanisława Imiołek z Klubu Seniora „Megawat” w Połańcu – jako Marta Korczyńska
Pani Marlena Bednarz – uczennica Liceum Ogólnokształcącego w Staszowie jako Justyna Orzelska
Pan Mateusz Stachowiak-Walczak – uczeń Zespołu Szkół w Połańcu – Jan Bohatyrowicz
Pan Jerzy Han z nieformalnej grupy Miłośników Turystyki z Połańca jako Benedykt Korczyński
Pani Paulina Mielnik – Dyrektor Przychodni Zdrowia w Połańcu - Emilia Korczyńska
Pan Konstanty Mirosław Michorowski z Towarzystwa Kościuszkowskiego w Połańcu - Anzelm Bohatyrowicz
Pani Anna Pochroń i Pani Joanna Sobierajska z Warsztatu Terapii Zajęciowej w Połańcu, które przedstawiły wiersz „Czarna sukienka” Konstantego Gaszyńskiego
Śpiewem wydarzenie ubarwili:

Pani Małgorzata Dalmata-Konwicka – nauczyciel ze Szkoły Podstawowej w Połańcu wraz z grupą uczniów: Marleną Bednarz, Natalią Szkwarek, Gabrielą Wilk, Agatą Zielińską, Julią Mysłek, Tomaszem Dragonem i Erwinem Olejarnikiem. Zaśpiewali znaną z kart „Nad Niemnem” przyśpiewkę ludową „Ty pójdziesz górą, a ja doliną” oraz pieśń okresu powstania styczniowego „Ostatni Mazur”.
Pan Maciej Witkowski – podopieczny Środowiskowego Domu Samopomocy w Połańcu, który zaprezentował piosenkę patriotyczną „Bywaj dziewczę zdrowe, ojczyzna mnie woła” oraz rozpoczął podniosły „Marsz, marsz Polonia!”, który porwał publiczność z miejsc.
Szczególne wyróżnienie otrzymała Pani Józefa Stachura, która zajęła się przygotowaniem tekstu na tegoroczne Narodowe Czytanie oraz Pani Magdalena Wójcik-Sumara z Biblioteki Publicznej w Połańcu za reżyserię wydarzenia.

Jeszcze raz wszystkim serdecznie dziękujemy za zaangażowanie! I oczywiście widzimy się za rok! Możemy zdradzić, że w 2024 roku wspólnie przeczytamy „Kordiana” Juliusza Słowackiego.

Patronat medialny na wydarzeniem objął Portal Informacyjny – polaniec.com.pl